Tavsiyeler

Yeni başlayanlar için tavsiyeler

 

Sevgili kaligrafi meraklısı  arkadaşım,

İntenet ve sosyal medya üzerinden bana yöneltilen sorulardan  yola çıkarak,  genel konularda tavsiye ve öneri niteliğinde böyle bir yazıyı kaleme almak istedim.  Eğer faydam dokunursa ne mutlu bana.

Bir çok kaligrafi meraklısı  internette, bir sergide, bir dostunun evinde yada herhangi bir yerde gördüğü yazılardan etkilenerek kaligrafiye merak salıyor ve youtubeden yada sosyal medyadan kaligrafi videolarını araştırmaya başlıyor. Kaligrafların yazarken ne kadar rahat ve akıcı bir şekilde yazdıklarını hayranlıkla izledikten sonra aynı şekilde yazmak için kağıdı kalemi alıp oturuyorlar masanın başına  ama bu işin görüldüğü kadar kolay olmadığını anlamaları uzun sürmüyor tabi ki.  İşte sen de böyle bir kaligrafi meraklısıysan bu yazı tam sana göre.

 

İşin başında  kendine bazı soruları sorman faydalı olacaktır.  Belki bu  ve buna benzer sorulara verdiğin  cevaplara göre kendine bir yol haritası çizmen daha kolay olacaktır. Mesela:

      Tam olarak ne öğrenmek istiyorsun ve neden öğrenmek istiyorsun?

        Divit ve mürekkeple mi yazmak istiyorsun?

          Kural ve kaidelerine bağlı bir şekilde belirli bir alfabeyi mi öğrenmek istiyorsun?

            Keçeli kalemlerle porselen ve seramik zeminler üzerine mi yazmak istiyorsun?

             Metal uçlu kalemlerle kağıt üzerine mi yazmak istiyorsun?

               Fırça kalemlerle mi (Brushpen) yazmak istiyorsun?

                 Modern yada klasik kaligrafi mi istiyorsun?

                   Kursiv, Fraktur, Textur, Copperplatte vb. alfabelerden hangisini öğrenmek istiyorsun?

                      ....

Bu ve buna benzer soruları genişletebilirsin. Kaligrafi sayısız alfabe, stil ve yazı gereçlerini kapsayan geniş bir alan.  Eğer kendine bir alan belirlemeyip ilgini bir alana yoğunlaştıramazsan çok çabuk motivasyonunu kaybedip kaligrafiden soğuyabilirsin.  Her şeyi bir anda bilmen ve öğrenmen mümkün değil ve böyle bir zorunluluğun da yok.  İlk önce bir alanda kendini yetiştir.  Artık o alanda kendini yeterli görmeye başladıktan sonra değişik alfabelere geçebilirsin.

 

Hangi tarzda yazmak istiyorsun?

Hangi tarzda çalışacağına karar verebilmek için hoşuna giden yazı stillerinden kendine bir liste yap. Hangisi senin zevkine ve yeteneğine uygunsa ondan başla. Bu alfabeyi hakkıyla yazana kadar burda sabit kal.

Yazacağın alfabeye karar verdikten sonra bunun için gerekli ve doğru malzemeleri temin edebilirsin.  Başlangıç için uygun fiyatlı kalem ve kağıtlarla başlayabilirsin.  Baktın ki denemeler güzel gidiyor ve bu şekilde kendini geliştirebileceğine inanıyorsan daha kaliteli ve profesyonel malzemeleri temin etmeye başlayabilirsin.  Yoksa baştan bir çok masraf ederek gereksiz birçok malzemeyi almana gerek yok.

 

Doğru kalem ve doğru kağıt

Yazacağın zemine göre kalemini seçmelisin.  Parlak ve mürekkebi içine çekmeyen yüzeyler için ( seramik, porselen, cam,kuşe kağıt vb.) keçeli uçları olan Edding, Hi Text ve benzeri permanent (mürekkebi çabuk kuruyan ve kalıcı) kalemleri kullanabilirsin.  Mat ve mürekkebi tutabilecek yüzeyler için ise keçe uçlu kalemlerle birlikte metal uçlu kalemleri de kullanabilirsin.  Bunun için pilot parallel pen, geniş ve düz uçlu divitler, esnek tarama uçları vb. kalemleri kullanabilirsin.

Bu arada pilot parallel pen gibi tüplü kalemlerin mürekkepleri bitince normal dolma kalem mürekkebiyle doldurabilirsin ama kesinlikle renk pigmentlerinden elde edilen, bekleyince dibine çöken ve koyu kıvamda olan çini mürekkebi tarzında mürekkeplerle doldurma, yoksa kalemin tıkanır.

Yazıyı yazacağın kağıdın yüzeyinin pürüzsüz olması işini kolaylaştıracaktır. 160g ve üzerinde gramajı olan kağıtlar kullanabilirsin. Bunun yanında yüzey dokusu sıkı olan daha düşük gramajdaki kaliteli kağıtlar da uygundur. Alıştırma çalışmaları için ise kaliteli  kareli ya da çizgili bir defter yeterli olacaktır.  Kağıt seçiminde önemli olan kriter mürekkebin dağılmaması ve yazının çizgilerinin kalınlaşmaması. 80g gevşek dokulu fotokopi kağıtlarınlarını kesinlikle kullanma.  Yoksa yazı keyfin kaçabilir.

Malzemeleri temin ettikten sonra rahat  yazabileceğin bir masa hazırlaman gerekiyor. En azından yazarken kollarının rahatça hareket edebileceği ve yeterince aydınlatılmış bir zemin. 

Kendini rahat hissetmediğin  ortamlarda, stresli zamanlarda, zaman açısından baskı altında olduğun durumlarda alıştırma yapmak pek verimli olmayacağı gibi  öğrenmeyi de engelleyeceği için bu ve benzeri etkenlerden arındırılmış bir ortamda çalışma yapmak daha isabetli olacaktır.

 

Başlangıç alıştırmaları, kaligrafinin temel taşı çizgiler ve harfler

Alıştırmalara başlamdan önce hangi yazı çeşidini (İtalik, gotik, copperplate vs.) çalışacağına karar vermen gerekiyor. Normalde ilk alıştırma olarak sağdan sola, soldan sağa, dikey ve yatay çizgiler çekmek faydalı olur ancak seçtiğin yazının gerektirdiği özel hareket ve çizgileri öğrenmek gerekir.  Bu çizgileri kenarları temiz bir şekilde neredeyse gözü kapalı çizene kadar çalışmalısın.  Daha sonra harfleri tek tek, aynı şekilde düzgün yazana kadar acele etmeden çalışmalısın.  Bir harfi gerekirse yüzlerce kere yazmalısın.  Harf alıştırmalarında önce harflerin formlarını kabaca çok fazla detaya girmeden yapmalısın.  Harfin şekli oturdukça ince detaylara da dikkat ederek alıştırmalara devam etmelisin. Hemen ilk günden harfleri en mükemmel şeklinde yapmaya çalışırsan ve bunu da başaramazsan hevesin kaçabilir.  Biraz zaman alacaktır. Aslında çalışma hızını en güzel ayarlamanın yolu bir kursa katılıp dersleri takip etmektir.  Harfler yerine oturduktan sonra ya da güzel yazabildiğin harflerle kelimelere geçebilirsin ve ondan sonra da süslemelere başlayabilirsin.  Bunun için yeterince sabır göstermen gerekiyor.

Kaligrafide aslolan harflerin düzgün olmasıdır,  süsleme çizgileri ancak ondan sonra anlam kazanır.  Harfler sorunluysa ne kadar süslersen süsle ortaya iyi bir şey çıkmaz.

Bir alfabeyi herşeyine hakim olarak öğrendikten sonra başka tarzları da öğrenebilir ve bunları birbirlerine uyarlayarak çalışmalar yapabilirsin.

Başlangıçta ne yapman konusunda hala kararsızsan ilk olarak kursiv/italik yazıyla başlayabilirsin. Bunun için pilot parallel pen 3,8 mm kullanabilirsin. Bu kalem başlangıç için biraz pahalı olduğu düşünürsen keçeli kalemlerden (Edding, Zig vb.) alabilirsin.  Alıştırmalar için ise kağıdı kaliteli olan ve mürekkebi dağıtmayan kareli bir defter yeterli olacaktır. Kaligrafi kalemleri ve malzemeleri için aşağıdaki videoalarımı seyredebilirsin:

Pilot Parallel Pen Tanıtım, doldurma ve bakımı: https://www.youtube.com/watch?v=S3sKQS6ozMk

Kaligrafi kalemleri ve malzemeleri I:  https://www.youtube.com/watch?v=6RCirb0dkZM

Kaligrafi kalemleri ve malzemeleri II: https://www.youtube.com/watch?v=VH-wiYpGnUc

Kaligrafi kalemleri karşılaştırması: https://www.youtube.com/watch?v=zD17kOQUDTo

 

İtalik Kaligrafi Küçük Harfler I : https://www.youtube.com/watch?v=VD2HFVAWazY

İtalik Kaligrafi Küçük Harfler II : https://www.youtube.com/watch?v=2JA8HOaN2PA

İtalik Kaligrafi Büyük  Harfler I : https://www.youtube.com/watch?v=rUq_Xn7rDko

İtalik Kaligrafi Büyük Harfler II : https://www.youtube.com/watch?v=0bXnN1tG5HQ

 

İyi bir hocadan ders almak

Bütün bu açıklamardan ve tavsiyelerden daha  önemlisi hatta elzemi ise gerçekten kaligrafiyi öğrenmek istiyorsan çevrende yoksa bile şartları zorlayarak iyi bir kaligraf bulman ve onun gözetiminde kaligrafiyi öğrenmeye başlamandır. Bu hoca gerçekten işi bilen birisi olmalı. Kaligrafinin ne olduğunu, tarihini, alfabe çeşitlerini ve malzemelerle ilgili teknik bilgileri bilmesi gerekir. Bir hocadan ders almak senin sistemli bir şekilde öğrenmeni sağlayacaktır. Bunun yanında hem yazının kalitesini artıracak hem işini kolaylaştıracak hem de öğrenme sürecini hızlandıracaktır.  Bazı kurum ve dernekler  3 aylık, 6 aylık yada 1 yıllık kaligrafi kursları sunmaktalar. Bu tür kurslar başlangıç ve kaligrafi hakkında bilgi vermesi bakımından önemlidir ancak kaligrafi bu kadar kısa sürede öğrenilecek bir sanat değildir. 

 

Kaligraf gözü

Eller yetenekli olsalar ve hızlı bir ilerleme kaydetseler bile gözün kaligrafi estetiğine alışması ve doğruyu yanlışı görebilmesi için zamana ihtiyacı vardır.  Bunu daha iyi anlamak için kendin de test edebilirsin. Bir yazı yazdın ve çok beğendin, gerçekten güzel olduğuna inanıyorsun. Bir kaç hafta sonra aynı yazıyı görünce ‘’ bu yazıyı nasıl beğenmişim’’ diyorsan sende bir gelişme var demektir.  Kendini eleştiremezsen gelişemezsin.  Başkalarının senin yazılarını çok beğenmesine çok da güvenme, çünkü kaligrafi estetiğinden anlamayan kişiler güzel bir kaligrafi ile alelade yazılmış bir yazı arasındaki farkı bile ayırt edemezler. Buna yeterince şahit olmuşumdur.  İnsanlar seni kırmamak için de yazılarını övebilirler.  Bir insanın ilerlemesini durdurmanın en kestirme yolu onu övmektir.

 

Ne kadar zamanda öğrenebilirim?

Kaligrafi öğrenmek konusunda en sık sorulan sorulardan birisi de ‘’ben kaligrafiyi ne kadar sürede öğrenebilirim?’’ sorusudur ve bence gerçekten kaligrafiyi öğrenmek isteyen birisinin soracağı bir soru değildir.  Bu sanata yıllarını vermiş üstadlar bile hala öğrenmeye devam ediyorum derken birkaç aylık kursların sonunda bu sanatı öğrenip usta olacağını sanmak doğru bir yaklaşım değildir.  Amaç belirli bir sürede öğrenmek değil, iyi öğrenmek olmalıdır ve bu da kişiden kişiye değişir.

Bir de ‘denedim olmadı’ diyenler var.  Bir kaç kelime denemek ya da bir kaç saat uğraşmak deneme bile sayılmaz.  Bana göre denemek bir harfi en az 500 kere yazmaktır.  Ondan sonra denedim olmadı sözü mazur görülebilir.

Bazen internet ve sosyal medyada büyük kaligrafi üstadlarının akıcı ve ahenk içindeki kaligrafi videolarını izledikten sonra ‘’ben neden böyle yazamıyorum’’ diyenlerden serzeniş içerikli mesajlar aldığım da oluyor.  O tür durumlarda benim tavsiyem ise videosunu izlediği kişinin kim olduğunu ve kaç yılını kaligrafiye verdiğini  araştırması şeklinde oluyor.

 

Yetenek mi, Çalışmak mı?

Kaligrafi için yetenekten ziyade çalışmak daha önemlidir.  Azimle ve sabırla çalışmak.  Yetenek belki başlangıç sürecini biraz hızlandırabilir  ama çalışma  ve gayret olmadan sadece hızlı bir çıkış yaptıktan sonra yerinde sayarsın.

Yetenek ve çalışmanın yanında teorik ve teknik bilgileri de öğrenmeyi ihmal etmemek gerekir.  Ne yaptığının bilincinde olarak yazı yazmak hem senin hem de yazılarının kalitesini artıracaktır.  Yazı çeşitleri, bunların tarihleri, önemli kaligraflar, kullanılan malzemeler hakkındaki teknik bilgiler vb. konular da bu sanatın bir parçasıdır ve bunlarsız iş yarım kalır. 

Picasso’nun dediği gibi: Kuralları bir profesör gibi öğren ki, onları bir sanatçı gibi yıkabilesin!

 

Çalışmalarında başarılar dilerim.

Abdurrahman Cesaret

 

Not: Youtube videolarımda işlediğim serbest kaligrafi harflerini Galeri/Download bölümünde bulabilirsiniz.